آنچه امروز به عنوان عامل مؤثر و تخریبی بر کیفیت روابط زناشویی اثر می‌گذارد، داشتن یک شخصیت عجول، تند و کم‌صبر است. به بیان دیگر رابطه‌ای اساسی و معنی‌دار بین تیپ شخصیت A و داشتن اختلال انزال زودرس در مراجعین کلینیک یافت شده است.

 در سال‌های اخیر تعداد زیادی از مردان به کلینیک‌های روان‌شناسی و مطب‌های پزشکان مراجعه کرده و از روابط زناشویی با همسر و یا شریک جنسی خود، اظهار نارضایتی می‌نمایند. اینان به دنبال یافتن راه حل مناسب و به امید درمان این اختلال جنسی هستند. نسبت این افراد به دهه‌های قبل در ایران بیشتر شده است. همچنین سن مراجعه کنندگان جهت این نوع درمان، نسبت به گذشته پائین‌تر آمده و مردان جوان سنین 25 تا 30 سال که در سنین ازدواج هستند، جمعیت بیشتری از این افراد را در بر‌ می‌گیرند.

اکثر کسانی که به کلینیک مراجعه می‌کنند، دیگر از توصیه‌های دیگران خسته شده، و با شرمساری از عدم توانایی در برقراری یک ارتباط زناشویی با همسر خود صحبت می‌کنند. مصرف تریاک، به این افراد توسط افراد عامی توصیه می‌شود که قاعدتاً مؤثر برای همیشه نیست. طبق آمارهای موجود، 10 درصد معتادان کشور افرادی هستند که به مصرف تریاک یا مشتقات آن جهت برطرف نمودن انزال زودرس، توصیه شده‌اند. از طرفی تعداد زیادی از طلاق‌ها، طبق تحقیقات کارشناسان، بی ارتباط با موضوع عدم توانایی در برقراری یک رابطه زناشویی با کیفیت نیست. عدم ارضای زوجه در روابط جنسی، خانواده را به طرف طلاق سوق می‌دهد.

در این نوشتار بعد از تعریف اصطلاحات مربوط و دادن توضیحات لازم، تجربیات مؤلف در رابطه با مراجعین کلینیکی پیرامون موضوع انزال زودرس مردان، به عنوان روشی مؤثر در رفع مشکلات پیش آمده، جهت استفاده همکاران روان‌شناس، روان‌پزشک و مشاور تقدیم می‌گردد. امید است این مطالب در راستای کیفیت دادن به امور زناشویی زوجین، به عنوان راهی جهت کاهش استرس موجود افراد در زندگی، مؤثر باشد.

تعریف انزال زودرس در مردان: انزال زودرس یعنی رسیدن به اوج لذت جنسی زودتر از زمانی که به طور معمول برای فعالیت جنسی رضایت‌بخش زوج‌ها لازم است. مردانی که به دلیل چنین مشکلی نزد روان‌شناس می‌آیند، عنوان می‌دارند که "بسیار سریع" به اوج لذت جنسی می‌رسند. به سخن دیگر این‌که این قبیل بیماران مشکل خود را به سه صورت عنوان می‌کنند:

1– با کمترین تحریک جنسی قبل از دخول به انزال می‌رسند. 2– یا به هنگام وارد کردن آلت تناسلی به مهبل به انزال می‌رسند و 3 – یا به فاصله کوتاه پس از دخول و پیش از زمان دلخواه به انزال می‌رسند. 1387)

شیوع زود انزالی: این اختلال یکی از شایع‌ترین اختلالات جنسی مردان است. میزان شیوع در جوامع غربی بین 36 تا 38 درصد است. در برآورد جامعه ایرانی حدود 40 درصد در سال‌های اخیر تخمین زده می‌شود. این اختلال در افراد تحصیل کرده بیشتر از افراد غیر تحصیل کرده است. در بین جوانان بیشتر از افراد میان‌سال دیده می‌شود. در افرادی که در زمان‌های طولانی استمناء داشته‌اند، نسبت بیشتری دارد و همچنین در افرادی که اولین تجربه جنسی را انجام می‌دهند این اختلال بیشتر دیده می‌شود.

علل زود انزالی از دیدگان روان‌شناسی: اضطراب، استرس، هیجان‌های زیاد و اشتغال ذهنی می‌توانند منجر به انزال زودرس شوند. افراد تحصیل کرده از این‌که آیا شریک جنسی آن‌ها نیز از مقاربت لذت می‌برد یا نه؟ نگرانند. اولین تجربیات جنسی اگر توأم با اضطراب باشد در مراحل بعدی به دلیل اینکه فرد ناخودآگاه به فکر تجربیات گذشته و یا اول خود می‌افتد، منجر به انزال زودتر از موقع می‌شود. نوع حالت فیزیکی مهبل و همچنین وضعیت نزدیکی بر سرعت انزال مؤثر می‌باشد. عدم تحریکات لازم قبل از عمل زناشویی و در نتیجه عدم وجود لغزنده‌های لازم مهبل خود عاملی دیگر بر سرعت انزال است. احساس خشم و خصومت پنهان زوجین از عوامل دیگر مؤثر بر این موضوع می‌باشد و مرد با رساندن سریع تر خود به انزال، شریک جنسی خود را از رسیدن به انزال محروم می‌کند. التهاب پروستات و مجرای آلت تناسلی می‌تواند باعث انزال زودرس شود.

تجربیات کار با مراجعین کلینیکی: در مصاحبه بالینی با مراجعینی که انزال زودرس علت مراجعه آن‌ها به کلینیک بود، این موضوع مشخص شد که افراد، صفات خاصی را دارا می‌باشند. به طور مثال در زندگی هیجان را زیاد تجربه می‌کنند. عجول در انجام اعمال هستند، تند غذا می‌خورند و زندگی بی‌کیفیتی را دارا می‌باشند. در موردی خاص فردی به کلینیک مراجعه نمود که حتی توان برقراری اولین ارتباط جنسی با همسر را نداشت و مدت‌ها بعد از عروسی، همسر وی باکره مانده بود.

رابطه بین استرس سبک زندگی و زود انزالی: یافته‌های اخیر مؤلف با مراجعین کلینیکی حاکی از آن است که یکی از قوی‌ترین عوامل اصلی انزال زودرس در ایران، بودن در سبک زندگی تیپ شخصیت سنخ الف یا تیپ شخصیت A می‌باشد. افرادی که دارای این سبک زندگی هستند، صفات و مشخصات شخصیتی زیر را دارا می‌باشند:

"الگوی شخصیتی رفتاری تیپ A، آمیزه‌ای کنشی ـ هیجانی است که با «تلاش افراطی» جهت کسب امتیازات زیاد ـ و چه بسا نامحدود در زندگی ـ در کوتاه ترین زمان ممکن و در مخالفت و رقابت با افراد دیگر مشخص می‌شود (روزنمن، 1978). تمایل به تنهایی کار کردن، بلندپروازی و کمال‌گرایی افراطی، گوش به زنگی و هوشیاری فراوان، تعجیل و شتاب در زندگی و رقابت‌جویی، پرخاشگری، بی‌صبری، کم‌تحملی و تحریک‌پذیری، وقت‌شناسی افراطی، شدیداً غرق در کار شدن، ناتوانی در کنار‌ه‌گیری از اشتغال به کار و علاقه افراطی به کار و حرفه (یوئن و ... 1985). افراد تیپ A نسبت به سایرین، نمره‌های بالایی در ویژگی‌های شخصیتی پرخاشگری، خشونت و سلطه‌گری کسب می‌کنند؛ از روابط بین فردی و شرایط کاری خود کم‌‌تر راضی‌اند؛ مضطرب‌تر و افسرده‌تر هستند و فشار روانی بیشتری را تجربه می‌کنند (والش و ... 1994). پرایس(1982) معتقد است که افراد تیپ A به خاطر عزت نفس پایینی که دارند، حتی در شرایط عادی نیز احساس خطر و فشار روانی کرده و در نتیجه تلاشی افراطی برای بهبود وضعیت خود می‌کنند."

در طی مدت ده سال، کلیه مراجعینی که جهت درمان انزال زودرس مراجعه نمودند، با تست تیپ شخصیت A، تست شدند. در تمامی موارد افراد از دو شخصیت B و A دارای تیپ شخصیت A و یا A شدید بودند. نتایج این مطالعه به شرح زیر می‌باشد:

1- این افراد رانندگی تند و بی‌کیفیتی داشته، کم‌صبر بوده و زود پرخاشگر می‌شدند.
2- تند غذا خورده، کارهایشان با سرعت بالا انجام می‌شد و رقابت در زندگی آن‌ها زیاد دیده می‌شد.
3- از این‌که در صف بایستند و ترافیک سنگین باشد، اعصابشان خراب شده و عصبانی می‌شدند.
4– چند کار را همزمان انجام می‌دادند و در آن واحد کاری را انجام داده و فکرشان به کار دیگر بود.
5– تحمل پائین در انجام کارها را داشته و از این‌که یک نفر با آرامش بیشتری کارها را انجام می‌دهد، عصبی و ناراحت می‌شدند.
6– همزمان با خوردن غذا، تلویزیون نگاه می‌کردند و یا آهنگ‌های تند گوش می‌دادند.
7– کارها از دید آن‌ها باید سریع، تند و آنی انجام شود. تحمل زمان زیاد در انجام کارها را نداشتند.
8– خیلی از وقت و اهمیت آن حرف می‌زدند ولی نمی‌توانستند از آن استفاده کامل را انجام دهند.
9– خیلی کارها را با انگیزه بالا شروع می‌کردند ولی در بین کار این انگیزه زیاد کاهش پیدا می‌کرد. 10- تائید دیگران برای ایشان بسیار مهم بود و یکسره دنبال این تائید بیشتر از طرف دیگران بودند. 11– کمال‌گرایی افراطی داشته و یکسره خود را با دیگران مقایسه می‌کردند.
12- بی‌قرار و ناآرام بودند و ماندن در یک محل برای مدت طولانی آن‌ها را خسته و ناراحت می‌کرد. و ....

در کل افراد دارای اختلال جنسی انزال زودرس، صفاتی را نشان دادند که از اصلی‌ترین صفات افراد دارای شخصیت تیپ A می‌باشد.
به نظر می‌رسد داشتن این صفات است که فرد را به سوی سرعت در واکنش‌های جنسی سوق می‌دهد. به چند مورد از صفات آشکار و مخرب تیپ A توجه کنید:

الف- فوریت‌های زمانی و شتاب در زندگی: افراد نوع A انگار با ساعت در حال جدالی دائمی ‌هستند. آنان اغلب در دیركردها و اتلاف وقت، بی‌صبر می‌شوند، برنامه‌شان فشرده است و سعی می‌كنند همزمان بیش از یك كار را انجام دهند، (روزنمن، 1974) مانند خواندن كتاب به هنگام خوردن یا تماشای تلویزیون.

وقتی که فردی از صبح تا شب اعمال خود را به صورت سریع تر از حالت نرمال انجام می‌دهد، این حالات در سیستم روانی وی ملکه ذهنی شده و از انجام رفتارها با این شدت، لذت خواهد برد. به سخن دیگر این‌که سیستم روحی و روانی فرد با این نوع واکنش (سریع، تند و بی‌درنگ بودن در انجام کارها) سازگار شده و ترجیحاً رفتار با این شتاب در انجام امور را بر انجام امور به صورت آرام و توأم با آرامش، ترجیح می‌دهند. انجام اعمال به همراه فعال بودن سیستم سمپاتیک (سیستم محرک رفتار) در افراد دارای تیپ شخصیتA، دیده می‌شود. یعنی این‌که فرد با این نوع شخصیت، یکسره رفتارهای معمول زندگی را در حالت سمپاتیک و برانگیختگی و با هوشیاری فراوان و توأم با توجه به رفتارهای دیگر، انجام می‌دهد. نقص این نوع رفتار، عجول بودن آن، توجه به کار دیگر و عدم تمرکز بر کار در حال انجام می‌باشد.

ب- عصبانیت و خصومت در انجام امور زندگی: در افراد نوع A به راحتی می‌توان عصبانیت یا خصومت را برانگیخت. همیشه این عصبانیت و برانگیختگی، از رفتارهای در دسترس و سریع افراد تیپ A می‌باشد. با کمترین تحرکی از حالت آرامش (پاراسمپاتیک) خارج شده و به حالت برانگیختگی (سمپاتیک) تبدیل می‌شوند. خشونت، بی قراری، حالت توأم با عصبانیت چاشنی و همراه بسیاری از رفتارهای این تیپ شخصیتی مخرب می‌باشد. این شخصیت نمی‌تواند در حین روابط زناشویی، رفتارهای عاشقانه و لطیف داشته باشد. تا کمترین موضوعی پیش می‌آید که طبق میل و نظر او نباشد، از کوره در رفته و با عصبانیت برخورد می‌کند. بی‌صبری، بی‌قراری، عجله و شتاب، همه در هم آمیخته و فرد را در طی نمودن پروسه جنسی، سریع و شتابزده می‌کند. اصلاً این آدم‌ها یاد نگرفته‌اند که رفتارهای جنسی توأم با ملایمت، آرامش و نیاز به طی زمان دارد.

ج- کم‌صبری، کم‌تحملی و بی‌حوصلگی: بسیاری از مردان دارای مشکل جنسی انزال زودرس، بی‌حوصله‌اند. اینان از این‌که دارای یک رفتار جنسی توأم با پیش‌نوازی و رفتارهای مقدماتی باشند، گریزانند. به نظر می‌رسد، رفتار جنسی شبیه به پرندگان دارند، سریع، تند و در زمان بسیار اندک. این مردان نه تنها رفتار جنسی، بلکه تمام رفتارهای خود را در زندگی سریع، تند و در حالت بی‌حوصلگی و کم‌تحملی انجام می‌دهند. ماندن در وضعیت طولانی برای بسیاری از این افراد، برابر است با بالا رفتن فشار خون، عصبی شدن، بی‌قراری و در نهایت اعتراض و .... در حالی‌که در روان‌شناسی جنسی، تأکید بر گذراندن زمان به صورت ملایم، آرام و توجه کامل توأم با آرامش به شریک جنسی و رفع نیاز بدون عجله و شتاب می‌شود.

فردی که در تمام ابعاد زندگی به بی‌‌حوصلگی، کم‌بودن تحمل و ظرفیت روانی کم، معروف شده است و شخصیت او شخصیتی سریع و تند شکل گرفته است، هر کاری را با این سرعت انجام می‌دهد مثل خوردن غذا، رانندگی، مسواک زدن، شماره گرفتن تلفن، پیامک زدن و غیره، او اعمال جنسی را هم با همان سرعت می‌خواهد انجام دهد. همانطور که در پشت چراغ قرمز، تحمل آهسته حرکت کردن راننده جلویی را بعد از سبز شدن چراغ ندارد، تحمل طولانی‌تر شدن دخول را نیز ندارد. ناخودآگاه ذهن فرد عجول، به سمت این سرعت انزال خواهد رفت. ذهن، این اعمال را هم مانند بسیاری از اعمال سرعتی و با عجله، انجام می‌دهد. فرد توان کنترل آن را ندارد.

در سیستم روانی، عادات یا شرطی شدن‌ها، همیشه به همراه فرد هستند. قوانین موجود در سیستم شناختی، دنباله‌رو این شرطی شدن‌ها هستند. وقتی کسی فکر می‌کند که از لحظه لحظه زندگی خود باید خیلی استفاده کند و در آن واحد چند کار با هم انجام می‌دهد، دیگر طوری سیستم شناختی را آموزش می‌دهد که به عنوان یک باور، تمامی رفتارها، باید سریع باشند، رابطه زناشویی هم باید با عجله انجام شود. وقت گذاشتن برای این کار در حد معمول است. فیزیک فرد، مطیع قوانین شناختی وی است و طبق فرامین شناختی عمل می‌کند. آن‌هایی که به مرور زمان دارای شخصیت عجول و تند و یا تیپ شخصیت A می‌شوند، در قبل از نشان دادن این شخصیت، تجربیاتی از انزال طبیعی را داشته‌اند و بعد از ابتلا به این سبک مخرب، حالا توان و کنترل انزال را ندارند. ولی افراد و مراجعینی که در کلینیک بیان می‌کنند که از دوران نوجوانی دارای این شخصیت بوده‌اند، هیچ وقت از یک روند زناشویی خوب، از ابتدای ازدواج تاکنون، بهره‌مند نبودند.

نتیجه: آنچه امروز به عنوان عامل مؤثر و تخریبی بر کیفیت روابط زناشویی اثر می‌گذارد، داشتن یک شخصیت عجول، تند و کم‌صبر است. به بیان دیگر رابطه‌ای اساسی و معنی‌دار بین تیپ شخصیت A و داشتن اختلال انزال زودرس در مراجعین کلینیک یافت شده است.

درمان: در کلینیک با شناسایی افراد دارای شخصیت تیپ A از بین مراجعین، درجریان آموزش‌های 3 تا 4 هفته‌ای، ایشان را با اثرات این سبک زندگی آشنا کرده و آن‌ها را از عوارض بیماری‌های جسمی این سبک مطلع می‌کنم. بعد از آشنایی در جلسات بعدی، آموزش‌های لازم جهت تغییر این شخصیت و سوق دادن ایشان به طرف شخصیت تیپ B شروع می‌شود. یک کتاب و یک DVD جهت تغییر بهتر و شناسایی سمعی و بصری از شخصیت تیپ مخرب A به فرد داده می‌شود.

در طی این آموزش‌ها فوریت‌های زمانی و همچنین شتاب از زندگی فرد گرفته می‌شود. با تأکید بر خوردن و انجام رفتارهای بدون عجله و تکرار آن در پنج هفته، سبک زندگی پر از شتاب به یک سبک آرام تبدیل می‌شود. این پروسه و جریان با پشتوانه علمی روش CBT یا درمان‌شناختی رفتاری همراه است. به سخن دیگر این‌که در جلسات اول و دوم، شناخت و عوامل فکری فرد پیرامون زندگی مورد تغییر قرار می‌گیرد. حمله به باورهایی که در سیستم روانی فرد جای گرفته و او را یک انسان شتابزده و بی‌کیفیت در انجام امور نموده است، انجام می‌شود.

در طی سه هفته باقیمانده سعی می‌شود با تکرار رفتار آموزش داده شده، آرامش در انجام امور حاصل شود. خوردن در مقابل تلویزیون نهی می‌شود و فرد به طرفی سوق داده می‌شود که در آن واحد، دو کار با هم انجام ندهد. توجه به کار و اعمال روزانه به خصوص خوردن، با کیفیت و زماندار، در دستورالعمل کار قرار می‌گیرد. همچنین خواب فرد با آموزش‌های لازم به کیفیت مطلوب و استاندارد نزدیک می‌شود. از سوی دیگر تقویت معاشرت با دیگران و همچنین افزایش اعتماد به نفس در مراجعین شکل می‌گیرد. ورزش به عنوان یک فعالیت کاهنده استرس در جدول زمان‌بندی زندگی فرد قرار می‌گیرد و اگر بحث مسافرت در پیش باشد، اصول یک سفر سالم، آموزش داده می‌‌شود.

تمامی این رفتارها، کمک خواهند کرد که تحمل فرد بالاتر از گذشته قرار گیرد. فوریت زمانی از بین برود، عصبانیت کنترل شود و فرد نسبت به رفتارهای دیگران و خویش پرخاشگر نشود. افزایش تحمل و صبر، توصیه دیگر است و در نهایت شناخت، تغییر کرده و در رفتار جنسی کنترل بیشتری صورت می‌گیرد.

در ضمن این تغییرات که در 4 الی 5 هفته صورت می‌گیرد، تکنیک فشار دادن آلت تناسلی در زمان احساس انزال و توقف دخول و همچنین تکنیک شمارش هر رفت و برگشت یک مرتبه به فرد تعلیم داده و از فرد خواسته می‌‌شود در حین نزدیکی، از این دو تکنیک استفاده کند.
به طور مثال مراجعی داشتم که از زمان شروع دخول، فقط دو الی سه مرتبه رفت و آمد لازم بود تا وی به انزال برسد. او بعد از روند درمان و شروع بهبودی، توانسته بود زمان دخول را طولانی و این روش شمارش را از تعداد کم به تعداد بسیار زیادی برساند.

یافته‌های علمی نشان می‌دهد که وقتی بستر روانی فرد از شتاب و عجله عاری شود، تمایل به یک نزدیکی کامل شکل می‌گیرد. این روند آموزش، توأم با افزایش اعتماد به نفس و عزت‌نفس در فرد می‌باشد. مراجعین در مجموع از جلسه پنجم به بعد صحبت از کیفیت و طولانی‌تر شدن روابط زناشویی با همسر خود می‌کنند. در طی تجربیات کلینیکی با مراجعین، گزارش‌هایی مبنی بر انجام دخول جنسی تا 150 مرتبه در هر نزدیکی از مراجعینی که دچار اختلال انزال زودرس بوده‌اند، بعد از درمان داشته‌ام.

آموزش‌های لازم به زوجه (زن) جهت دادن آرامش کامل و کافی به همسر و همچنین تشویق وی به داشتن یک رابطه مفید، داده می‌‌شود. توصیه ضروری و اولیه به زوجه این است که به هیچ عنوان در صورت دیدن شرایط انزال زودرس، اظهار نارضایتی نکرده و از این همسران خواسته می‌شود با سرو صدا، کنایه، زخم‌زبان و غیره همسر خود را مورد اذیت و آزار روانی قرار ندهند و در مقابل با دیدن روند بهبودی، فرد را تشویق کنند.